De Palestijns-Israëlische situatie:diagnose van een psychiater

Een interview met psychiater Theo de Graaf, ondertekenaar van Een Ander Joods Geluid. "Vrienden in Israël vinden me naïef. Ik val ze er ook niet meer mee lastig. De situatie is te moeilijk voor hen.?

Theo de Graaf (60 jaar) is ondertekenaar van Een Ander Joods Geluid. In januari van dit jaar werkte hij mee aan een symposium van EAJG. Hij presenteerde er de resultaten van een onderzoek over de psychische gevolgen van het Israëlisch-Palestijns conflict. Door zijn ervaring als legerpsychiater in Israël (van1967 tot 1979) heeft hij een geheel eigen kijk op de huidige situatie in Israël ontwikkeld. Hoewel de Graaf al weer jaren in Nederland woont, spreekt hij in de wij-vorm als het over Israël gaat.Goliath?Vlak na de zesdaagse oorlog ben ik naar Israël gegaan om te helpen het land op te bouwen. Iedereen leefde toen in een overwinningsroes. Ik ook. David had Goliath verslagen. Maar we zijn in een sadomasochistische val gelopen. We zijn gaan doen waarvan we beschuldigd werden. Het is zoals met de vrouw die haar man alsmaar toeroept: ?Je wil me slaan, hè?? Sommige mannen gaan dan vervolgens ook slaan. Rolbevestigend gedrag noemen we dat. Er ontstaat een worsteling waarin geen van beiden los kan laten en zo drukken ze elkaar dood. In moreel opzicht zijn we Goliath geworden.?Trauma?s?Extremisme is niet een oorzaak maar een gevolg van geweld. Trauma?s worden doorgegeven aan de volgende generatie. De bewoners van de nederzettingen hebben heilige huisjes gebouwd. Veelal zijn hun grootouders naar Amerika geëmigreerde religieus-orthodoxe Russen. Hun kinderen en kleinkinderen zitten met een identiteitsprobleem. Niet meer joods zijn, betekent vergeten wat de ouders en grootouders hebben meegemaakt. Veel mensen slaan dan door; ze worden extreem-nationalistisch of ultra-orthodox.Ook de Palestijnen hebben sinds 1948 zware trauma?s opgelopen. En niet alleen Israël is daar verantwoordelijk voor, ook hun eigen mensen.? Uit het onderzoek blijkt dat de psychische gevolgen groot zijn: schaamte, ontwrichte gezins- en huwelijkssituaties, wegvallen van (gezonde) identificatiefiguren voor jongeren, versterking van de slachtofferpositie. ?Vaak worden niet zozeer de eigen ervaringen, maar de ervaringen van ouders gewroken. Met al het geweld van de afgelopen tijd zijn we weer vijftig jaar achteropgeraakt.?Naïef?Ik zie de toekomst van Israël somber in. Of er komt een oorlog of wij, de Israëli?s, worden echt de onderdrukkers van een ander volk. Aan die laatste situatie zullen de jonge Israëlische soldaten – kinderen of kleinkinderen van mensen die de holocaust hebben meegemaakt- mentaal kapotgaan. Ik wil toch proberen een positieve beweging in gang te zetten. Ik kan de gedachte niet verdragen dat het land naar de knoppen gaat en ik niets gedaan heb. Maar vrienden in Israël vinden me naïef. Ik val ze er ook niet meer mee lastig. De situatie is te moeilijk voor hen.?Erkenning als sleutelbegrip?Toen Sadat naar de Knesset kwam, waren we allemaal in een euforiestemming. Door naar Israël te komen, erkende hij Israël en zo ontstond er ruimte voor vrede. Daarentegen hebben wij de Palestijnen zo stom behandeld. Als je een Palestijn een grapje vertelt en je lacht samen, ben je zijn vriend. In plaats daarvan is hun bestaan jarenlang ontkend.De enige oplossing is elkaars leed te erkennen en de eigen verantwoordelijkheid voor dat leed onder ogen te zien. Los van EAJG ben ik bezig met een Palestijnse psychiater en een Israëlische psycholoog een verklaring op te stellen waarin beide partijen deze erkenning aan de ander geven. Het is moeilijk om zo?n gezamenlijke verklaring op te stellen, beide partijen zijn zo gevoelig, maar er moet nu iets gebeuren.?Whisky en valium?Ik wil duidelijk maken dat Amerika de macht heeft Israël onder druk te zetten. Amerika kan de Israëlische regering dwingen het geweld te stoppen. Zonder Amerika kan Israël niet langer dan een maand voortbestaan. Niet de Israëli?s maar Sjaron moet geïsolee