‘Finally it happened to me’, klonk het tijdens het unieke live optreden van de vier ‘Paper Dolls from Israël and Amsterdam’ in Boom Chicago. Eerder die avond hadden zij voor het eerst de documentaire over hun leven in Israël gezien waarmee de eerste lustrumeditie van het Joods Film Festival geopend werd.
Op de eerste echte herfstavond van het jaar is in De Uitkijk te Amsterdam de vijfde editie van het Joods Filmfestival van starllt gegaan. Festivaldirecteur Jack Weil was niet alleen trots dat ‘zijn’ festival eindelijk volwassen is geworden, maar ook de openingsfilm ‘PAPER DOLLS’ van Tomer Heymann stemde hem uitermate tevreden. Toen hij de film eerder in Berlijn had gezien wist hij dat de opening voor de lustrumeditie gevonden was.
‘Paper Dolls’ is een film over ‘anders zijn’ en hoe mensen zich, met behoud van eigen identiteit in semi-illegaliteit staande moeten zien te houden. Anders zijn de Filippino’s Sally, Chiqui, Giorgio, Cheska, Jan en Neil binnen de Israëlische maatschappij zeker: ze zijn homosexueel, transsexueel en overtuigd gelovig christen. Zij zijn slechts enkele van de talloze buitenlanders die Israël binnen mochten toen in 2001 als direct gevolg van de tweede intifada de grenzen gesloten werden voor Palestijnse werkkrachten. De zes uit de film belanden in Tel Aviv, vinden er werk als ‘metapelet’ (verzorgende) bij oude mensen en raken bevriend. Om wat extra geld te verdienen besluiten ze hun anders-zijn te gebruiken voor een travestie-act.
‘Paper Dolls’ toont Israël in de culturele verscheidenheid en de vele tegenstellingen die de maatschappij kenmerken en de keiharde veroordeling van wat ‘anders’ is. De onverbloemde afwijzing van mannen die ‘half vrouw-half man’ zijn: ‘Met dat soort gaan we niet om’ zegt een marktkoopman als slechts om de weg gevraagd wordt naar de beautysalon van Giorgio. Of de taxichauffeur die fulminerend los gaat over ‘dat duivelsgebroed’. Niet alleen hun homoseksualiteit maar ook hun Filippino zijn is voor hem bewijs genoeg van de slechtheid van zulk volk. Daartegenover toont de film
Maar de film toont ook een andere kant in de mensen die door deze Filippino’s liefdevol worden ververzorgd. Jan is werkzaam in de ultraorthodoxe wijk Bnei Brak. Een grotere tegenstelling is haast niet denkbaar. Een Satmarrer chassied en een feminiene Filippino met lang haar in een paardestaart gebonden. Toch zitten ze gebroederlijk naast elkaar tijdens een sjioer (les) in sjoel. De één vol aandacht voor de woorden van de rabbijn, de ander voor de klanken van Abba uit de koptelefoon. Zolang men niet te veel weet van elkaar gaat het prima samen.
Chaim, hoogbejaard en stervende aan kanker, is wèl op de hoogte van de geaardheid van Sally. Niet dat Chaim het allemaal begrijpt van zijn ‘metapelet’, maar ruimdenkend als hij is koopt hij kort voor zijn dood zelfs een tweedelig damesjurkje voor haar. De zorgzaamheid van Sally en de manier waarop de twee met elkaar omgaan zijn hartverwarmend en zorgen voor een paar van de ontroerendste momenten van de film.
Ondanks de tegenstellingen die er zijn in hun bestaan als inwonende verzorger en travo in hun vrije tijd lijkt het leven bijna gewoon voort te kabbelen. Dat geldt ook voor de film, zolang die dat leven registreert. Het is niet geheel duidelijk welke kant het verhaal uit zal gaan. Tot de bomaanslag op 19 januari van dit jaar bij het voormalige busstation van Tel Aviv. Hierbij raken 15 mensen gewond, waaronder een lid van de Paper Dolls. De aanslag
