Leidse Kristallnacht-herdenking 2002

Op 9 november organiseerde De Fabel van de illegaal opnieuw een Kristallnacht-herdenking in Leiden. Dit keer ging het om een wandeltocht door binnenstad langs 6 plaatsen die voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog het toneel waren van antisemitisme.

Startpunt was molen De Put aan het Galgewater.Daar werden de deelnemers welkom geheten en werd een korte introductie gegeven over geschiedenis, achtergronden en hedendaagse verschijningsvormen van antisemitisme.De tweede etappe, "Antisemitische new age boeken", was eveneens aan het Galgewater, waar tot 25 jaar geleden de fabriek van de ‘Rotogravuremaatschappij’, een grote drukkerij en uitgeverij. In de jaren ’30 was de joodse Leidenaar Levie Levisson directeur van de Rotogravure. Hij bood na 1933 een aantal uit Duitsland gevluchte joden werk in zijn bedrijf, uit een mengeling van solidariteit en ondernemingszin. Andere gevluchte Duitse joden vestigden zich als kleine zelfstandige in Leiden. Dat Levisson zomaar werk bood aan "vreemdelingen", beviel niet alle personeelsleden bij de Rotogravure. De werkloosheid was groot en ieders baan stond onder druk. In februari 1941 begon in Amsterdam de Februaristaking tegen de vervolging van joden. Ook in Leiden verschenen affiches op schuttingen en muren. Het personeel van de Rotogravure staakte mee, uit solidariteit met joden en tegen het fascisme. In de Kaiserstraat bevond zich overigens het tegendeel van de drukkerij van Levisson, namelijk de drukkerij van L. van Nifterik. Daar werd in de oorlog de NSB-krant "Voor volk en vaderland" gedrukt, vol jodenhaat.Er werd ingegaan op het verkapte en soms zelfs openlijke antisemitisme in sommige stromingen van de ‘new age’ beweging, in de theosofie en in christenfundamentalistische kringen.Bij het Academiegebouw aan het Rapenburg, de derde etappe, werd gesproken over Antisemitisme en wetenschap.De Rijksuniversiteit kreeg op verschillende manieren te maken met de ideologie van de nazi’s en de maatregelen die eruit voortvloeiden. Ook de positieve kanten van het gebruik van de wetenschap voor politieke doeleinden kwam hier aan de orde.Antisemitisch geweld werd besproken bij de vierde stop, de Synagoge aan het Leevendaal.Chronologisch opgezet werd de maatschappelijke positie van joden in Leiden vanaf ca. 1700 tot heden belicht.Een bijzondere etappe was de vijfde, op de hoek van de Pieterskerkgracht en de Diefsteeg. Deze etappe in de herdenkingswandeling zette met name vrouwen centraal: joodse vrouwen, slachtoffers van naziterreur, maar ook de vrouwen die een onmisbare schakel vormden in het verzet. In het bewuste pand woonde de familie Kromhout. De vrouw des huizes vormde de spil in de hulp aan onderduikers.Antisemitische ‘cultuur’ werd belicht bij de Stadsgehoorzaal en bij Trianon in de Breestraat, de zesde etappe.Tijdens de bezetting werd de Stadsgehoorzaal intensief gebruikt voor propaganda voor het nationaal-socialisme. De joodse eigenaar van bioscoop Trianon werd uit zijn bedrijf gezet, en de bioscoop vertoonde alleen nog Duitsgezinde en antisemitische films.De tocht eindigde bij het Stadhuis aan de Breestraat. Overheid, asielbeleid en antisemitisme vormden er het afsluitende onderwerp. Ook hierbij werd de tegenwoordige tijd nadrukkelijk in het verhaal betrokken.De volledige teksten die bij de Kristallnacht-herdenking werden uitgesproken zijn te lezen op de website van De fabel van de illegaal.

Advertentie (4)