Rabbijn Nathan Lopes Cardozo is bereid de wereld positief te irriteren

"De orthodoxie zou eens flink geolied moeten worden."Het is maar goed dat spreken en schrijven een therapeutische werking hebben op rabbijn Nathan Lopes Cardozo, want met die werkzaamheden vult hij het grootste deel van zijn dagen.

Sinds zijn komst naar Israël, in 1975, doceert hij het vak Jodendom aan landelijke instituten en universiteiten en geeft hij lezingen in het buitenland. De laatste jaren zet Lopes Cardozo, op verzoek van oud-studenten, wekelijks ‘denkertjes’ op het internet. Een vijftigtal daarvan zijn gebundeld en eind april uitgegeven onder de titel ‘Thoughts to Ponder, daring observations about the jewish tradition’.Uiteenlopende onderwerpen als tolerantie, de Holocaust, de spirituele waarde van speelgoed, sport, en de Israëlische relatie met de Palestijnen worden daarin behandeld.Spinoza als hobbyRabbijn Lopes Cardozo werd in 1946 in Amsterdam geboren. Zijn vader had een groothandel in naaimachines, en was een geassimileerde, maar trotse Portugese Jood, met Spinoza als hobby. Aangemoedigd door zijn vader kreeg ook Nathan belangstelling. Hij las van en over Spinoza en werd nieuwsgierig naar de andere kant van het verhaal van de ban, een kant waarover geen literatuur bestond maar waarnaar hij bij leden van de Joodse gemeente kon gaan informeren.Hoe werd binnen de kehilla over de ban van Spinoza gedacht? Lopes Cardozo: "Zo ben ik zowel in de Joodse studies als in de Portugese gemeenschap binnengekomen. Vervolgens heb ik de stap naar religie gemaakt. Spinoza heeft me daartoe gebracht, hoewel hij zelf over het Jodendom uiterst negatieve denkbeelden heeft. Spinoza geeft, blijkbaar met opzet, een heel vertekend beeld van de halacha. Hij wilde de spirituele dimensies van de halacha niet erkennen. Maar ik ben dankzij Spinoza tot de conclusie gekomen dat het Joodse volk een unieke geschiedenis en een belangrijke missie heeft, die via de halacha wordt uitgedragen. Wij vertegenwoordigen een morele traditie die veel van de mens verlangt. De Joodse religie protesteert tegen het voor lief nemen van het leven. Het voornaamste doel van de Joodse religie is het leven moeilijker te maken. Daardoor krijgt het leven diepte. Door de eisen van de Joodse religie wordt een mens zich bewust van G?d als dagelijkse metgezel."AvondschoolOm werkelijk inzicht te krijgen in het Jodendom vertrok Lopes Cardozo in 1963 naar Gateshead in Engeland, een zwarte jesjiwe met een befaamde talmoedische en halachische opleiding, waar hij zich in het begin niet altijd thuisvoelde. Lopes Cardozo: "Ik was er aan gewend om over het Jodendom in nationale termen te spreken; het Jodendom als het Joodse volk. Maar in Gateshead werd Jodendom als religie gedefinieerd. Joodse geschiedenis kwam nauwelijks aan bod, grote orthodoxe Joodse denkers als rav Kook, Soloveichik en de Lubawitscher rebbe werden niet behandeld, met Israël bestond amper een relatie en de ?Weltanschaaung? was diep, maar eenzijdig. Nu zie ik dat het nationale en het religieuze eigenlijk hetzelfde zijn, dat de twee aspekten in elkaar zijn verankerd."Met zijn vrouw, Frijda Gnesin, die hij in de religieuze jeugdbeweging Hasjalsjelet had ontmoet, woonde Lopes Cardozo tot 1971 in Gateshead. Daarna werkte hij vier jaar voor het talmoedisch instituut dat door opperrabbijn Fink z.l. in Den Haag was opgericht. Maar toen het gezin de fase van schoolgaande kinderen bereikte, besloot Lopes Cardozo Den Haag, waar geen Joods basisonderwijs bestond, te verlaten en naar Israël te gaan. Daar heeft hij lesgegeven aan Or Sameach, een jesjiwa voor baale tsjoewa, totdat het instituut een naar zijn smaak al te rechtse koers ging varen. In 1999 heeft hij zelf een avondschool opgericht, de David Cardozo Academie. De docenten van de avondschool zwermen uit over Israël en proberen op academisch niveau vergeten aspekten van het Jodendom voor het voetlicht te brengen.Wat is de centrale boodschap achter al uw schrijf- en spreekwerk?"Ik wil laten zien dat het Jodendom re