Religie en geweld: God vergt offer van Abrahams kinderen

Theologen uit diverse landen praatten in Soesterberg over de samenhang tussen religie en geweld. De Engelse bijbelgeleerde Yvonne Sherwood was een van hen. "De kreet ‘God wil het’ heeft al lang genoeg geklonken", zegt ze in een vraaggesprek in Trouw.

Religie en geweld: God vergt offer van Abrahams kinderendoor Ton Crijnen Trouw: 2003-01-22Vandaag zijn ze voor de derde dag bijeen, theologen uit diverse landen. In Soesterberg praten ze over de samenhang tussen religie en geweld. De Engelse bijbelgeleerde Yvonne Sherwood is een van hen. "De kreet ‘God wil het’ heeft al lang genoeg geklonken." "Geweld", benadrukt Yvonne Sherwood, "is niet zomaar een bijproduct van religie. Geweld behoort tot de kern van alle drie de abrahamitische godsdiensten: jodendom, christendom en islam’."Kenmerkend voorbeeld: Abraham die op Gods bevel zich bereid toont zijn eigen zoon te offeren. "Dat kom je zowel in de Tenach, als in de Bijbel en de Koran tegen."Nu kun je de schouders ophalen over zo’n ‘fabeltje’. Maar dan moet je van de Engelse theologe wel even uitleggen waarom Mohammed Atta, kaper van het American Airlines-toestel dat zich op 11 september 2001 als eerste in het World Trade Center boorde, voor zijn ouders een briefje achterliet waarin hij verwees naar het offer van Ibrahim (Abraham) en hen aanspoorde zich ook zo te gedragen.Yvonne Sherwood, lector in de Hebreeuwse Bijbel en joodse studies aan de universiteit van het Schotse Glasgow, neemt als een van de sprekers deel aan de internationale conferentie van Noster, de Nederlandse Onderzoeksschool voor theologie en religiewetenschap.Vandaag is het de laatste dag waarop de godgeleerde fine fleur bijeenzit om te praten over het thema ‘religie en geweld’. Plaats van samenkomst: Kontakt der Kontinenten in Soesterberg.Het eerste dat imams en andere moslims na 11 september riepen was dat een islamiet die in naam van de islam een terreurdaad begaat, geen echte gelovige is. Zouden ook joden en christenen dat niet zeggen als zoiets in hun gelederen gebeurt?"Religieuze en politieke leiders hebben daar inderdaad een handje van. En vanuit hun positie kan ik er wel enig begrip voor opbrengen. Ze doen dat uit angst voor antireligieuze sentimenten. Maar kloppen doet het niet. Als je eerlijk bent moet je toegeven dat in elk van de drie monotheïstische religies een gewelddadige kern schuilt die je dient te bestrijden.Ook niet-theologen voelen dat aan. Dat leidt soms tot overtrokken reacties. Zo schreef een Britse correspondent na de aanslagen in New York en Washington: ‘De enigen die je kunt vertrouwen zijn geseculariseerde mensen’. De redactie had er een plaat van Abrahams offer bij gezet."Zijn godsdienstige mensen gewelddadiger dan niet-godsdienstige?"Nee! Als dat zo zou zijn, vallen de massamoorden in het Cambodja van de Khmer en de voormalige Sovjet-Unie niet te verklaren. Die werden immers begaan in naam van het atheïstische communisme. Iedere ideologie, of ze nu religieus geïnspireerd is of niet, draagt de potentie van geweld in zich en dient kritisch te worden bekeken."Religie inspireert soms tot extreme emoties. Betekent dat, dat ze een groter extremistisch potentieel bezit?"Religie kan inderdaad tot heftige, spirituele emoties leiden. Daar staat tegenover dat islam en jodendom in essentie nuchtere religies zijn. Ze concentreren zich vooral op het aardse, op de ritmiek van het alledaagse. Weliswaar kennen beide diep-spirituele bewegingen, maar de hoofdstroming bekijkt die met argwaan. Wonderen -islam- of een leven na de dood -jodendom- gooien geen al te hoge ogen. Dus denk ik niet dat religies meer potentie voor geweld in zich dragen dan areligieuze stromingen. Het gevaar ligt eerder in de aanspraak op uniciteit die jodendom, christendom en islam in essentie koesteren. In hun absolute claim op de waarheid. In extreme vorm kan dit leiden tot fanatisme, en zelfs tot de bereidheid zichzelf en a

Advertentie (4)