Taboedoorbrekende woorden van Balkenende

“In Nederland heerste in de Tweede Wereldoorlog veel kilte, veel onverschilligheid en verraad. Er waren Nederlandse gezagsdragers die meewerkten met de bezetters”. Het is voor het eerst dat een Nederlandse premier zich publiekelijk uitspreekt over het inktzwarte hoofdstuk van de Nederlandse overheid tijdens de bezetting.


Premier Balkenende sprak gisterenochtend in Amsterdam ter gelegenheid van het dertigjarig bestaan van het Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI). Volgens de minister-president heeft de Nederlandse samenleving niet kunnen verhinderen dat  “de Joodse Nederlanders het recht ontnomen werd mee te doen aan onze samenleving. Ze werden apart gezet. Uitgestoten. Vervolgd. Als beesten weggevoerd. Vermoord.”‘

Balkenende zei ook dat de overheid “faalde in de eerste tijd na de oorlog bij het vinden van een humane benadering van degenenen die terugkeerden”. Volgens hem is het goed dat te erkennen en hij riep in herinnnering dat zijn voorganger, premier Kok, in 2000 daar “oprechte spijt en verontschuldiging”‘ over had uitgesproken. Kok zei daarbij: “zonder overigens verkeerde bedoelingen te veronderstellen bij degenen die destijds verantwoordelijkheid hebben gedragen”.

Directeur Ronnie Naftaniel van het CIDI is verheugd over de uitspraken van de premier. Volgens hem is het “voor het eerst dat een Nederlandse premier erkent dat Nederlandse gezagsdragers tijdens de oorlog meewerkten met de bezetter”.

Directeur Hans Vuijsje van de stichting Joods Maatschappelijk Werk vindt dat Balkenende een taboe doorbreekt met zijn woorden. Hij noemt de uitspraken van groot belang: “Kok heeft zich eerder uitgesproken over de houding van de Nederlandse overheid jegens joden na de oorlog. Maar een Nederlands premier erkent nu voor het eerst dat gezagsdragers samen heulden met de nazi’s.” Directeur Joel Cahen van het Joods Historisch museum: “Het is goed en terecht dat premier Balkenende deze woorden heeft uitgesproken. Het werd tijd dat wij met een open gezicht naar ons eigen verleden durven te kijken.”

Balkenende waarschuwde ervoor ,,onszelf niet wijs te maken dat het werk gedaan is, nu we in ons deel van Europa zestig jaar vrede hebben. (…) Opnieuw zijn er uitingen van antisemitisme, van haat tegen joden, van geweld. Met alles en allen moeten we ons daartegen keren. Nooit mag gezwegen worden.” Balkenende: “Nederland is pluriformer dan ooit en pluriformiteit is iets prachtigs. Mits er maar wel een gezamenlijke basis is die ons allemaal bij elkaar houdt.”

Bron, NRC Handelsblad, 11 april 2005

Klik hier voor de toespraak van premier Balkende tijdens het symposium CIDI