Ted Musaph geeft uitleg over Rosj Hasjana, het Joods nieuwjaar en de sjofar, de ramshoorn waarop in de dienst van Rosj Hasjana en Jom Kippoer in sjoel wordt geblazen. Rosj Hasjana begint dit jaar op 22 september om 18.30 uur en eindigt op 24 september, om 20:18 uur.
Rosj Hasjana valt op 1 Tisjrie en Jom Kippoer op 10 Tisjrie. Als benaming komt Rosj Hasjana in Tenach niet voor, pas later in de Talmoedische tijd komen we deze benaming tegen. In Jechezkel 40:1 wordt weliswaar over Rosj Hasjana gesproken, maar in een ander verband, nl. de vrijlating van de slaven in het Joweeljaar op 10 Tisjrie.
In de Joodse kalender komen we vier nieuwjaarsdagen tegen:
- 1 Nisan, begin van de lente, dit is eigenlijk een cyclisch nieuwjaar.
- 1 Elloel voor de heffing van tienden op de dieren.
- 15 Sjewat, (Toe Bisjwat), het nieuwjaarsfeest van de bomen.
- 1 Tisjrie en dat is wat wij kennen als Rosj Hasjana, de schepping van de wereld, een historisch nieuwjaar.
Oorspronkelijk was Rosj Hasjana de markering van kroningsfeesten die meestal in de herfst plaats vonden. Centraal motief in de liturgie wordt God als koning.
In de Talmoed wordt gedebatteerd over de vraag of de wereld in de lente of in de herfst is geschapen en deze discussie zou ertoe geleid hebben dat 1 Nisan en 1 Tisjrie als data voor Rosj Hasjana zijn ontstaan.
Wij kennen nu Rosj Hasjana onder vier benamingen:
1. Rosj Hasjana, begin van de schepping. Rosj is niet alleen hoofd, maar ook het belangrijkste.
2. Jom Teroea, dag van de sjofar. Deze betekenis stamt uit bijbelse tijden, de betekenis van de sjofar kan op verschillende manieren worden geinterpreteerd:
– Vaststelling van de nieuwe maan, dus een feestdag en eventueel een vastendag (Leviticus 23,24). "Op de eerste dag van de zevende maand zul je een rustdag hebben" (sjabaton ) aangekondigd door de sjofar.
– Herinnering aan de matan tora (Exodus 19,19).
– Boetedoening, bekering (Amos 3,6).
– Bijzondere gebeurtenis, alarm, gevaar (denk aan het blazen van de sjofar in 1967 bij het bereiken van de Klaagmuur).
– Ontwaken uit een geestelijke slaap, bezin op wat je doet, verspil geen tijd met onbelangrijke dingen (Maimonides Hilchot Rambam Tesjoewa, hoofdstuk 3, halacha 4. Tekst te vinden in het machzor van Rosj Hasjana).
De tonen van de sjofar zijn:
1 lange toon= tekia
3 korte tonen=sjewariem
1 staccato=teroea
In totaal worden 30 tonen geblazen. Gedurende de maand Elloel wordt na sjachariet sjofar geblazen. Bij de orthodoxie wordt op sjabbat niet geblazen, waarschijnlijk heeft dit te maken met het verbod om te dragen.
Klik op de afbeelding om de tonen van de sjofar te beluisteren.
Het is goed om te weten dat de eigenlijke mitswa niet het blazen van de sjofar is, maar het horen ervan.
Op de eerste dag Rosj Hasjana wordt uit de Tora Genesis 21, 1-34 gelezen, op de tweede dag wordt de Akedat Jitschak gelezen (Genesis 22, 1-24), wellicht symbolisch voor de sjofar, de hoorn van de ram die wordt geofferd in plaats van Jitschak.
3. Jom hazikaron, herinnering aan de aanwezigheid van God.
Dit komt in de liturgie van Rosj Hasjana sterk tot uitdrukking. Via de herinnering komen we aan
4. Jom hadien, dag van het oordeel, ook een centraal element in de liturgie.
Ons handelen wordt beoordeeld in de hier-en- nu-situatie, het jodendom is een typische dieseits Religion en niet zoals het christendom een jenseits Religion.
We lezen ook als parasjat hasjawoea Dewariem 30:15 : Zie, Ik houd je vandaag het leven en het goede voor, maar ook de doo
