“Weet jij de weg naar de goede oude tijd?”

"Jiddisjland, bestaat het? Misschien bestaat het, of misschien maken we het zelf". Met die woorden introduceerde Petra Katzenstein het programma "Een betoverende reis" door Adrienne Cooper, Marilyn Lerner en Stuart Brotman.

Adrienne Cooper, zangeres, actrice, performer, Marilyn Lerner, veelzijdig pianiste, arrangeur en componiste uit Toronto, en Stuart Brotman, bassist en bespeler van allerlei ander instrumentarium dat geluid kan voortbrengen: ze namen het publiek in ruim een uur mee langs de meest uiteenlopende emoties.Adrienne zette de toon direct met het prachtige ‘Royz, royz’ een bitterzoet lied van weemoed en verlangen. Na het ‘gezang van mijn generatie, best te omschrijven als ‘nesjomme met swing’, introduceerde Cooper het gedicht van Itzik Manger "Lid fun der goldene pave", het verhaal over de gouden pauw die de uithoeken van de wereld af zoekt naar de goede oude tijd. "Zo’n domme vogel, die kan vliegen noch zingen". De vogel weet dat haar reis ten einde is als ze in het westen een oude, in het zwart geklede vrouw vindt die geknield rouwt om het verlies van de goede oude tijd.Adrienne Cooper weet met haar expressieve, warme stem het jiddisje verleden vele gezichten te geven. Ironie, humor, intimiteit, het was er allemaal. In het drinklied ‘Itzik Shpitzik’ mocht worden meegezongen. Marilyn Lerner speelde een virtuoze improvisatie over een bekend jiddisj liedje, een enorm contrast met het daarop volgende innige ‘In der finster’, een door Stuart Brotman op bas begeleid liefdesliedje: "in de diepe duisternis klinkt je stem nòg liever, en klopt mijn hart nòg wilder".De betoverde (en betoverende) reis eindigde met ‘Tam ganeydendike nign’, ‘door een melodie proef ik van het paradijs’, waarover Adrienne Cooper zei: "het is niet zo eenvoudig om in onze tijd jiddisj te zingen, die wereld is er niet meer". En zong vervolgens, samen met het publiek: "Als ik de kracht had, zou ik de straat op rennen en schreeuwen om vrede!" Waarmee ‘The enchanted journey’ toch in de tegenwoordige tijd werd besloten.’Und der chazzens scheyner stimm…’Na de pauze, voor een zo mogelijk nòg afgeladener zaal, werd Alberto Mizrahi met zijn pianiste Tova Morcos Kliger aan het poubliek voorgesteld door de voozitter van het festival, dirigent Jules van Hessen.Mizrahi, een formidabele verschijning met het postuur en de stem van de beroemde Italiaanse tenor Luciano Pavarotti begon met ‘Hamavdil’, waarmee het publiek een "Gute neue Woch" werd gewenst.Alberto Mizrahi is niet alleen een entertainer ‘pur sang’ die zijn programma met korte, vaak geestige teksten aan elkaar praat, hij is een stemkunstenaar die een gebed kan laten klinken als een Napolitaans lied (‘Shehecheyanu’) of opera-aria (Habet mishomayyim’, van Moshe Gantchoff), en een psalm (‘The lord is my shepherd’, getoonzet door Martin Kalmanoff) als een Broadway song. Mizrahi gebruikt de coloraturen en snikken gedoseerd, om kleur en sfeer te maken, zonder effectbejag. De leden van de Anshe Emet Synagogue in Chicago mogen zich gelukkig prijzen met zo’n chazzen! "Topsport" zo omschrijft Alberto Mizrahi het cantor-schap, en tracteerde het publiek vervolgens op drie verschillende stijlen van chazzanoet.Het ‘jiddisj van de sefardiem’, zoals Mizrahi het Ladino kenschetste, kwam aan de orde in een Ladino Medley, prachtig gezongen op muziek van de Israëlische componist Shim’on Cohen. Onvergetelijk schitterend het ‘ladino van de asjkenaziem’, het jiddisj, in ‘Vos iz gevor’n fun mayn shtetale’, ingehouden, innig gezongen zonder enig vertoon van vocale virtuositeit. "Maar een joods programma kan niet zonder herinnering", introduceerde Mizrahi ‘Ani ma’amin’. Het was een abrupte overgang, van Broadway naar de kampen, waar joden op weg naar hun dood deze woorden zongen of zegden. Mizrahi’s pure, intense vertolking van de joodse geloofsbelijdenis bleef, terecht, zonder applaus.