Zappen door de Talmoed

"Ben Zoma zegt: Wie is wijs? Die van ieder mens leert" (Awon 3:1)

VoorwoordNog niet zo lang geleden was de Talmoed met een groot mysterieus waas omgeven. In de Middeleeuwen werd zij in het Christelijke Europa meerdere malen veroordeeld vanwege de ‘schandelijke en verderfelijke’ ideeëen die de Talmoed zou bevatten. Anderzijds werd zij in joodse kring gezien als het toppunt van wijsheid die God de mens heeft doen toekomen. De tekst van de Talmoed doorzien was alleen weggelegd voor de grote geesten die dag en nacht gebogen over hun leerboeken doorbrachten en zodoende haar goddelijke geheimen ontdekten. Een Talmoedgeleerde worden was de droom van menig jongeman, en waarschijnlijk droomden ook diens ouders van een Talmoedische carriève voor hun zoon.Met de emancipatie van de joden van West-Europa vanaf eind achttiende eeuw kwamen nieuwe kennis en beroepen in hun gzichtsveld. Sommigen combineerden het traditionele leren met hun nieuwe roeping, velen verlieten echter het traditionele jodendom. Alleen de orthodoxie en een zich van de moderne wereld aflsuitende ultra-orthodoxie bleven gedeeltelijk in Talmoedische tijden leven – althans in hun interpretatie en perceptie. Met de vernietiging in de Tweede Wereldoorlog van de grootste Talmoedische centra in Oost-Europa verdween een groot gedeelte van deze oude wereld voorgoed. Nieuwe centra zxouden ontstaan zoals in de Verenigde Staten en in de in 1948 opgerichte staat Israël, waar de oude teksten van de Talmoed opnieuw gelezen en uitgelegd worden.Vandaag wordt er wereldwijd meer geleerd dan in eerdere generaties. Joden en niet-joden buigen zich opnieuw over deze eeuwenoude teksten en proberen ieder op hun manier hieruit inspiratie op te doen.Maar je hoeft niet religieus te zijn om de Talmoed interessant te vinden. Wie van een goed boek houdt kan ook de Talmoed waarderen. Als een soort encyclopdie van kennis uit de oudheid op velerlei gebied: geneeskunde, astrologie, psychologie of biologie bijvoorbeeld. Of gewoon door haar mooie verhalen over personen, die bij nader inzien niet zoveel blijken te verschillen met ons. Haat, jaloezie, liefde en angst was hen evenmin vreemd als ons.Anderzijds kunnen dingen in de Talmoed ons verbazen, schokken, ontroeren of op de lachspieren werken, omdat wij nu eenmaal heel anders over dingen denken dan ruim 1500 jaar geleden. We mogen die aftsand tot de tekst nooit vergeten, zoals dat ook voor veel andere teksten geldt.In het nederlandse taalgebied is er relatief weinig over de Talmoed verschenen. Wat er over rabbijnse teksten verschijnt, is vaak vanuit wetenschappelijk of vanuit theologisch-religieus standpunt geschreven en daarmee niet altijd even toegankelijk. "Zappen door de Talmoed" probeert een bijdrage te leveren aan het populariseren van de Talmoed en het aan een breder publiek voorleggen van haar ‘geheimen’.Anders dan andere publicaties concentreer ik me minder op de juridisch-wettelijke kant van de Talmoed en de moreel-religieuze boodschap, maar meer op de verhalende gedeeltes waarin de Talmoedische wereld tot leven komt.En op de onderwerpen die voor de Talmoedische man en vrouw alledaags waren – hekserij, astrologie, kleding, voedsel, lichaam en geest. Juist deze onderwerpen gunnen ons een kijkje in de Talmoedsiche keuken met al haar heerlijke spijzen en een enkele verstopte gootsteen.Naast de Talmoed maak ik ook gebruik van andere rabbijnse teksten uit ongeveer dezelfde periode, en uit rabbijnse geschriften van latere periodes – soms zelfs uit de tw8intigste eeuw. Want een boek is in het jodendom nooit af – altijd verschijnen er commentaren, weer gevolgd door commentaren op deze commentaren.Mijn hoop is dat de lezer na het lezen van "Zappen door de Talmoed" zelf een sprong in de ‘zee van de Talmoed’ zal wagen.Leo Mock (Amsterdam, 1968) studeerde Joodse Geschiedenis (M.A.) aan een Universiteit in Israël en Oude Gesachiedenis aan de Universiteit van Amsterdam. Van 1999 tot 2001 doceerd