Mimespeler Marcel Marceau (‘Bip’) vertaalt zijn oorlogservaringen naar theater

De biografie van mimespeler Marcel Marceau begint in 1946. Het is het jaar waarin hij toegelaten werd tot een Parijse theaterschool. Marceau was toen 23 jaar.

Marceau werd geboren in Straatsburg als Marcel Mangel, was zoon van een kosjere slager met socialistische sympathiëen. Toen de Nazi’s in 1940 Frankrijk bezetten wisten marcel en zijn oudere broer Alain te vluchten naar Limoges. Daar volgde hij een opleiding tot vormgever. Twee jaar later bleek deze studie van groot nut toen de broers zich aansloten bij de Ré’sistance, het Franse verzet. Marcel werd ingezet bij het vervalsen van identiteitsbewijzen voor jonge Fransen die aan de Duitse werkkampen probeerden te ontkomen.Marcel maakte voor zichzelf en zijn broer nieuwe identiteitsbewijzen met de naam Marceau, naar een beroemde generaal uit de Franse revolutie. Op die manier wist hij hun joodse afkomst te verhullen.In 1943 sloot Marcel Marceau zich aan bij een groep mensen die joodse kinderen van Frankrijk naar Zwitserland smokkelde. "Ik was verkleed als padvinder", vertelde Marceau onlangs in een interview, "en leidde 24 joodse kinderen, ook allemaal padvindersuniform, door het bos naar de grens, waar ze door iemand anders over de Zwitsere grens werden gebracht." Drie keer maakte hij de gevaarlijke tocht en wist meer dan 70 kinderen in veiligheid te brengen.Marceau ging naar Parijs na de bevrijding in 1944 en nam dienst in het Franse leger, waar hij vanwege zijn goede kennis van het engels werd ingezet als verbindingsofficier voor het 3e leger van generaal george Patton. Daar behaalde hij zijn eerste successen als beroepsartiest."Ik speelde pantomime voor de soldaten, mijn allereerste recensie, als je het zo mag noemen, stond in de legerkrant ‘Stars & Stripes’."Na de oorlog ging Marceau terug naar Straatsburg. "Ons huis was helemaal leeggehaald", herinnert hij zich. Hij kreeg ook te horen dat zijn vader in 1944 was weggevoerd en in Auschwitz vermoord.Deze schokkende ervaringen verwerkte hij later in de enige pantomime die rechtstreeks verband houdt met zijn jeugd. In "Bip herinnert zich" ga ik terug naar mijn kindertijd, toen mijn vader mij meenam naar de draaimolen op de kermis, ik laat de dood en het leven zien tijdens de oorlog, ik voer Hitler ten tonele en golven soldaten die door machinegeweervuur worden neergemaaid. Maar Bip is geen joods personage", zegt Marceau. "Ik respecteer onze geschiedenis en de ellende die wij hebben doorgemaakt, en ik ben er van overtuigd dat het feit dat ik als jood geboren ben en in het verzet heb gezeten invloed heeft op mijn werk. Maar in mijn kunst behoor ik de wereld toe, voorbij alle religies, ik hoor bij joden, bij christenen en bij moslims."Zijn religieus besef geeft hij vorm in de op Genesis gebaseerde act "De schepping van de wereld".Marcel Marceau in ‘La création du monde’Toen ik die act in Amerika speelde kwamen er 35 priesters kijken. Ze vroegen me of ik gelovig ben. Ik antwoordde: "Ik ben niet practiserend religieus, maar als ik "De schepping van de wereld" speel komt God bij me binnen."Marceau spreekt zijn grote bezorgheid uit over de toename van het aantal antisemitische incidenten in Frankrijk, maar zegt het volste vertrouwen te hebben dat die van voorbijgaande aard zijn. Hij put dit vertrouwen uit het grote aantal jonge Franse kiezers die bij de laatste verkiezingen tegen de ultrarechtse presidentskandidaat Jean-Marie Le Pen hebben gestemd. "Het fascisme krijgt in Franrkijk geen poot aan de grond", zegt hij. "De jonge mensen zijn de straat op gegaan om te prtesteren."Marceau is nu 79, en zonder de witte ‘Bip’-schmink op zijn gezicht is hem zijn leeftijd wel aan te zien, maar zijn lichaam is nog altijd lenig en gespierd."Mijn kunst rijpt naarmate ik ouder wordt. Ik weet dat ik op een dag zal sterven, maar ik blijf werken tot mijn laatste snik." "Ik zet m