Hamore Arje

Deze keer in de column van Smuel: een Israëlische leraar als symbool van de vrijheid.

De hele klas luisterde vol aandacht om geen woord te missen van deze bijzondere man. Hij was de rechterhand van de directeur, een kleine, kale man met een bril.Hamore Arje gaf alle vakken, ook lichamelijke opvoeding. Mijn meest heldere herinnering aan hem is van die keer dat hij erg verkouden de klas binnenkwam. Hij nieste uitbundig en de hele klas riep labrioet (gezondheid). Arje keek naar de klas en zei: "Ze lo brioet, ze machala" (dit is geen gezondheid, dit is ziekte).Eigenlijk kan ik mij niet veel meer herinneren van Arje. Waarom dan toch over hem schrijven? Omdat ik al die jaren – nu meer dan 40 jaar lang – zo’n nauwkeurig beeld van deze bijzondere man in mijn hoofd bleef houden. Hij was het symbool van de school in Rasko Gimmel in Holon.De school was ruim opgezet, drie gebouwen van twee verdiepingen. Een ruim gazon voor het hoofdgebouw, waar ook volley- en basketbal kon worden gespeeld.Mijn lagere school in Boedapest in de Hernad Utca was een groot gebouw van vijf verdiepingen, met honderden leerlingen. Als je die school betrad, sloot de deur zich achter je en was je de hele dag binnen. Alleen via de ramen kon je wat zonlicht zien binnenschijnen. Spelen was er niet bij, in de pauze moest je op de gang blijven. Mijn meest indringende ervaring op die school in Boedapest was de angst. De angst om te bewegen. Wij moesten met onze handen achter de rug zitten. Met een rechte rug, want dat was goed voor je. Ik geloof dat zwakkere leerlingen erg hard werden aangesproken door de leerkrachten. Daar had ik echter geen last van. Wel was er de angst om ontdekt te worden als jood en dan geslagen te worden.In de school van hamore Arje ontbrak het aan elke angst. Je voelde er je veilig. Er was wel veel competitie. Iedereen wilde de beste leerling en de beste sporter zijn. Wij zochten allemaal de waardering van hamore Arje. Dit is misschien de verklaring voor het vreemde feit dat ik hem nooit vergeten ben en vergeten zal. Hamore Arje is voor mij het symbool van de vrijheid, die mij overkwam na het vertrek uit de communistische duisternis.Eerdere columns van Smuel vindt u in het archief van de rubriek Samenleving en identiteit.