Joden in Zweden

Een van de meest gebruikelijke reacties is het plaatsen van een vraagteken achter deze kop. In Zweden? Joden?

Een beetje geschiedenisEen van de eerste joden die zich in Zweden vestigden was Aaron Isaac, een zegelsnijder. Hij kwam in 1774, samen met 10 andere joodse families, in Stockholm wonen.Rond 1870 waren er al 3000 Joden in Zweden, niet alleen in Stockholm maar ook in Gothenburg en Malmo. In 1873 kregen Zweedse joden volledige burgerrechten.Na de eerste wereldoorlog, en kort na de Russische revolutie vestigden zich een groot aantal joden in Zweden. In de jaren ’30 van de vorige eeuw ontvluchtten massa’s de nazi-dreiging in Duitsland.Na de Tweede Wereldoorlog emigreerden veel Poolse, Russische en Duitse joden naar Zweden, en ook de Hongaarse opstand en het oproer in Tsjecho-Slovakije leidden tot een toename van het aantal joden in Zweden. De joodse gemeenschappen in Zweden zijn samen uitgegroeid tot een groep van ongeveer 18.000 mensen.StockholmVan de naar schatting 1 tot 1,5 miljoen inwoners van Stockholm zijn er 5000 Joden, maar een exact getal is hier moeilijk te geven. Er is een toestroom vanuit Rusland, Estland, Litouwen en Letland, maar veel van deze joden ziijn passanten: ze maken gebruik van Stockholm om door te reizen naar andere landen.De Joodse gemeente in Stockholm is een Einheitsgemeinde, hetgeen inhoudt dat alle groeperingen, d.w.z. met een Conservatieve, Orthodoxe en Liberale achtergrond bij dezelfde organisatie behoren.De gemeente wordt bestuurd door een raad waarvan de 21 leden gekozen zijn. Deze raad vertegenwoordigt een aantal commissies. Elke commissie behartigt de belangen van een aparte afdeling, een ‘departement. Zo zijn er het Religieus Departement, Sociaal Departement, De Joodse Gemeente Departement, het Financieel Departement en de Commissie voor het eigen kinderkampterrein Glämsta.Buiten de Joodse Gemeente om zijn er nog tal van joodse organisaties en instituten actief in Stockholm. De grootste hiervan, Hillel, exploiteert de joodse school en kinderdagverblijf.Synagoges Hoewel de gemeente een ‘Einheitsgemeinde’ is, wil dat niet zeggen dat er maar één synagoge is. Stockholm telt drie synagoges:De Hoofdsynagoge, ‘Stora Synagogan’, werd gebouwd in 1870. Hij is groot genoeg om 900-1000 mensen te kunnen ontvangen. Deze synagoge is tot staatsmonument verklaard. Het interieur met veel houtsnijwerk is in haar Scandinavische barok uitstraling de enige in de wereld.Adat Jeschurun. Dit is een van de twee Orthodoxe synagoges. Het gebouw, waarvan het interieur afkomstig is uit een synagoge uit Hamburg die op miraculeuze wijze niet verwoest werd tijdens de Kirstallnacht, dateert uit 1938. De Aadat Jerschurun synagoge trekt wekelijks bezoekers uit het oostelijk deel en het centrum van Stockholm.Adat Jisrael. Deze synagoge, om de hoek bij de Nederlandse ambassade, huist in een historisch pand. Er wordt beweerd dat deze synagoge zich al meer dan honderd jaar op deze plaats bevindt, maar dit is niet te staven. Deze synagoge is vooral voor de zuidelijk wijken van Stockholm en staat bekend als de ‘Polische Minyan’.Buiten de synagogen heeft de Stockholm Joodse gemeente alle faciliteiten van een gewone Europese joodse gemeenschap. Er is een mikwe, een grote bibliotheek, er zijn 5 kosjere restaurants (met allen een orthodox hechsjer) en daarnaast bezit de Joodse Gemeente een enorm stuk grond, genaamd Glämstadie, dat als zomerkamp voor de kinderen wordt gebruikt. Er is op Glämsta een supermarkt, en tot voor kort was er zelfs een eigen warme bakker.Omdat Zweden voor Europese begrippen groot is: 14 x Nederland en een inwoneraantal van 6 miljoen, is ook Stockholm dus verhoudingsgewijs een grote stad.’Stor Stockholm’ (oud Stockholm) beslaat een gebied dat vergeleken kan worden met het vierkant van Rotterdam tot Nijmegen, en via Groningen, Den Helder weer terug naar Rotterdam. Dat alleen al wordt als stad gerekend. Provinciaal Stockholm is ongeveer zo groot als heel Nederlan