‘Jodenbulten’: het antwoord is gevonden!

In het dagblad Tubantia trof de redactie in het artikel IJsvogel en watermolenhet woord ‘jodenbulten’ aan. Het antwoord op de vraag wat dat zijn kwam van diverse lezers.

IJsvogel en watermolenVoor mij is het drijven van de Jappe op de gekanaliseerde Berkel tussen hoge wallen en stuwen lachwekkend. Om te varen moet je naar Giethoorn of de Friese meren. De plannen om een stukje van de oude vaarroute naar de schutsluis op te nemen maakt het vaargebeuren enigszins acceptabel. Varen op het oude tracé waar schippers worstelden en zweetten om met hun boten langs de jodenbulten te komen. In die tijd was er vast geen rust voor een ijsvogeltje met al die ploeterende schippers.Maar wat heeft dat met de Mallumse Molen te maken? Ruim dertig jaar geleden is voorkomen dat over de bovenloop van de oude Berkeltak de rondweg om Eibergen werd aangelegd. Hierdoor is de watertoevoer tot de molen bewaard gebleven en hebben we nog een werkende watermolen. Even belangrijk is de waterafvoer langs de de joodse begraafplaats met het ijsvogeltje naar de gekanaliseerde Berkel. In de jaren zeventig is een gedeelte Berkel dicht bij de molen uitgebaggerd maar richting Berkelbrug is er zeker ruim dertig jaar niets uitgediept of geschoond. Er moet daar langzamerhand wel een behoorlijke hoeveelheid rottend blad in de Berkel liggen. Volgens mij is dat niet zo goed voor een ideaal vismilieu en dus voor de ijsvogel. Belangrijk is dat een goede waterafvoer gehandhaafd blijft. Om een draaiend waterrad te houden zal de onderloop geschoond moeten worden. Als de ijsvogelliefhebbers het langsvaren van de Jappe een probleem vinden, dan vrees ik dat het uitbaggeren nog een veel grotere storm teweeg brengt. Of is alles een storm in een glas water en is het gewoon duizend handtekeningen tegen vijftienduizend die niet hebben getekend? De plannen met de Berkel zijn zo dat er met goede wil ruimte is voor de Jappe en de ijsvogel. Maar natuurlijk is het belangrijkste, vind ik, een draaiende Mallumse molen.Klaas de Jonge, molenaarEibergen Chaya Brasz gaf het uitgebreidste antwoord op de vraag wat ‘jodenbulten’ zijn: "Jodenbultjes of Jodenbergjes waren Joodse begraafplaatsjes die bovenop een klein bergje werden aangelegd zodat ze niet onder water liepen als de rivier buiten haar oevers trad. Dit was voordat er hoge dijken langs de rivieren werden gebouwd. Je zou het kunnen vergelijken met een terp of wierd. Een mooi Jodenbultje is nog altijd te zien bij Hardenberg aan de Vecht in Overijssel. Het ligt buiten de plaats Hardenberg aan de rivier. Tussen dat Jodenbultje en de rivier ligt nu een stevige dijk zodat het omringende land niet meer onderloopt, maar vroeger kwamen de graven tijdens hoog water op een eilandje te liggen."De betreffende plek, deze hoek van de Berkel, steekt meters boven het landschap uit (als een bult). Vandaar de bijnaam (in dialect) "juddebult".De reactie van Wim Weenink voegt eraan toe: ""Jodenbulten" is een joodse begraafplaats gelegen aan de hoge noordelijke oever van de Berkel. Vroeger toen er nog geen zwembaden waren werd bij deze oever veel gezwommen door de Eibergse inwoners. Rond het kerkhof is het nu rustig omdat veel mensen niet weten dat er een begraafplaats is. Jammer dat het niet onderhouden wordt."Allen hartelijk dank!