Vermijd stereotypen bij bekritiseren Israël

Ook al neemt het antisemitisme toe,het moet mogelijk blijven de politiek van Israël te bekritiseren. Maar de deelnemers moeten zich dan wel houden aan een paar heldere normen. Door Dr. Evelyn Markus

De Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) sprak onlangs op een conferentie in Berlijn over het feit dat joden in Europa n elders opnieuw en in toenemende mate worden beschimpt, verbaal en fysiek worden bedreigd, dat synagogen in brand worden gestoken. Prominente sprekers als Elie Wiesel en Simone Veil, bestempelden de toename van het antisemitisme als alarmerend. De uitingen van antisemitisme zijn niet alleen bedreigend voor de joden zelf, maar ze zijn -samen met soortgelijke vormen van intolerantie – tevens een gevaar voor de democratie, voor de centrale waarden van beschaving en daarmee voor de veiligheid van de hele OSVE-regio, aldus de ‘Berlijnse verklaring’. In onze landen, waar de diversiteit van de bevolking verder toeneemt, kunnen wij ons geen escalatie van interculturele agressie veroorloven. Het virulente antisemitisme komt vooral van extreem-rechts, van extreem-links en van de radicale islam. Het manifesteert zich op internet, via de schoteantenne, op straat op school, in het buurtcentrum, in het stadion,tijdens demonstraties,in sommige gebedshuizen, per anonieme post of telefoon. Enerzijds stuit dit op de naoorlogse walging en afkeuring door de bevolking, anderzijds stemmen ze overeen met eeuwenoude antisemitische vooroordelen, die latent en wijdverbreid voortleven onder diezelfde Europese bevolking. Dit laatste lijkt zijn zijn uitweg te vinden in opmerkingen en meningen over Israël, die ogenschijnlijk legitieme politieke kritiek bevatten, maar die tegelijktijd refereren aan klassieke antisemitische denkbeelden. Zo heeft Israël de zelfmoordaanslagen vooral aan zich zelf te denken, is het Israël dat vide de joodse macht in de VS de Amerikaanse inval in Irak heeft bekokstoofd, en kun je Israëls ideologie, politiek en regering vergelijken met die van de grootste duivels uit de moderne geschiedenis: de Nazi’s. Dergelijke kritiek tref je regelmatig aan in de Europese media en in de vriendenkring, ook in Nederland. Bovendien is de publieke preoccupatoee met de ‘slechtheid’ van Israël vele malen groter dan met die van veel andere landen, die daarvoor in aanmerking zouden komen. De bovenstaande denkbeeldenm over Israël dragen op hun beuret weer bij aan een negatief beeld over joden in het algemeen. Betekent dit nu dat wij geen kritiek meer zouden mogen uiten op joden of op Israël, omdat dit per definitie antisemitisch zou zijn of antisemitisme zou bevorderen? Waar blijft dan onze vrijheid van meningsuiting? Natuurlijk is het legitiem om Israël of joden te bekritiseren, net als het bekritiseren van welk ander land, persoon of bevolkingsgroep dan ook. Het is alleen zaak hierbij stereotypen, vooroordelen en demonisering te vermijden. De ervaring leert dat het kan helpen om heldere normen af te spreken voor gewenste en ongewenste omgangsvormen. Daarvoor doe ik graag een voorzet. Kritiek uiten op een joods individu is prima, zolang dit plaatsvindt op grond van diens eigen gedrag of mening, en niet op grond van ‘collectieve schuld’. Ook het gebruik van negatieve stereotypen, zoals ‘typisch uit op geld en macht’ en ‘typisch onbetrouwbaar’ is onnodig en versterkt het vooroordeel. Het uitschelden, uitsluiten, intimideren, bedreigen of aanvallen van joden, omdat zij jood of zionist zijn, is racistisch en discriminerend. En het gebruik van ‘jood’ als algemeen scheldwoord impliceert dat joods-zijn iets negatiefs is. Ontkenning van de Holocaust is strafbaar in Nederland en kan ook op scholen niet worden getolereerd. Daarnaast berust het toeschrijven van de oorzaak van antisemitisme of jodenvervolging aan de joden zelf , op een vals verklarinsmechanisme (‘blaming the victim’). Kritiek op alle aspecten van Israëls politiek en maatschappij moet mogelijk zijn. Maar suggestieve verwijzing naar he