De Mimoena is een feest dat Afrikaanse Joden vlak na Pesach vieren. Voor Sami Kaspi (59), geboren in Rabat en getrouwd met de Nederlandse Kitty, staat het symbool voor de goede relatie die Joden en moslims kunnen hebben. Door het te vieren hoopt hij een boodschap van verzoening en respect uit te kunnen dragen.
Sami Kaspi: ‘Mimoena is herinnering aan goede tijd in Marokko’
De Mimoena is de herdenkingsdag van Jozef Maimon, de vader van de bekende geleerde Rambam Maimonides. Jozef Maimon werd geboren in een klein plaatsje bij Cordoba en was een bekende arts. In 1160 vroeg sultan moulay Ismael hem naar Marokko te komen vanwege de vele ziekten die er heersten. Hij is van Cordoba naar Fes afgereisd en is daar vijf jaar gebleven. In die tijd heeft hij veel kunnen betekenen bij de problemen die er heersten tussen Joden en moslims. Daarna is hij via Tripoli, Algerije, Tunesië, Frankrijk en Jemen naar Egypte en Israël gegaan. Hij schreef veel, zowel in het Frans, Latijns als in het Arabisch en Hebreeuws, waardoor hij bekend was over de hele wereld. Men weet niet of hij is overleden in Caïro of in Tiberias want in beide plaatsen heeft hij een graf. Maar het belangrijkste is dat de Joden in Marokko dankzij hem een goede tijd hebben gehad en daarom wordt zijn overlijdensdag door Joden uit Marokko, Algerije en Tunesië altijd direct na Pesach herdacht.
Ommekeer na Pesach
De wijze van herdenken is symbolisch voor de relatie tussen moslims en Joden in Marokko. Het vieren van de se?oeda was zo vlak na Pesach problematisch, zonder brood en vlees. De traditie is ontstaan omdat de moslims tijdens Pesach begonnen met het treffen van de voorbereidingen voor de Mimoena. Ze bakten speciaal brood, moefleta, en verzamelden allerlei zuidvruchten zoals pruimen en noten. Bij het uitgaan van Pesach rond zeven uur ‘s avonds in Marokko, legden zij dit bij de ingang van de mellah, het Joodse getto. Ook kwamen de moslims tijdens de viering zelf geschenken brengen: melk, boter, meel, olijfolie, alcohol, cadeaus en geld.
Alles wat tijdens de Mimoena op tafel ligt heeft een symbolische betekenis, hetzelfde als de seideravond met Pesach. Het zijn natuurproducten van de aarde en hebben daarom met vruchtbaarheid te maken. Behalve een herdenking is het ook een lentefeest, worden de boeren bedankt en is het een goede dag om te trouwen. Het is een ommekeer na Pesach. Kaspi legt dat uit met een voorbeeld: "In Marokko eten we tijdens Pesach vleeskost en geen melkkost zoals hier. Tijdens de Mimoena daarna wordt juist wel melkkost gegeten."
Traditie aan jeugd doorgeven
De geschenken die de moslims kwamen brengen, kunnen worden gezien als een genoegdoening voor het leed dat de Joden is aangedaan en als het betuigen van respect voor elkaars religie. Hieruit blijkt dat er zeker ook sprake is van goede relaties tussen Joden en moslims ondanks de progroms die Marokko decennialang teisterden. De Joden waren zeer geïntegreerd in de Marokkaanse samenleving. Zo zal een buitenstaander geen verschil zien in de Marokkaanse klederdracht van Joden en moslims. "Wij hebben veel te danken aan de grootvader van de huidige koning, moge hij in vrede rusten, Mohammed V," zegt Kaspi. "Hij noemde de Joden zijn kinderen en heeft vele levens gered. Dit komt misschien doordat hij als kind, toen zijn eigen moeder overleed, gezoogd is door een Joodse vrouw. Daarom is de herdenking, het in stand houden van de Mimoena, voor ons zo belangrijk. Het herinnert ons aan de goede tijd in Marokko." Vandaar dat Kaspi alle drieëndertig jaar dat hij in Nederland woont de Mimoena heeft gevierd.
"Achter in de schuur staat een grote koelkast waar ik alles in opsla. Ik verkoop de schuur met koelkast mét inhoud van chameets aan mijn buurman en geef hem de sleutel. Na Pesach koop ik a
