Het inzicht van dr. Musaph

De grote synagoge in BoedapestSmuel over hoe de Hongaarse antisemiet Horthy de transporten van Eichmann tegenhield en hoe hijzelf met zijn moeder ternauwernood aan transport ontsnapte.

In het centrum van Boedapest bevindt zich de grootste synagoge van Europa, gebouwd in een prachtige stijl waarin zelfs invloeden uit de Ottomaanse bezetting van Hongarije zichtbaar zijn. Een Israëlische aannemer heeft de synagoge medio jaren negentig gerestaureerd.De grote synagoge aan de Körut (rondweg) in het centrum van Boedapest, tijdens de restauratieOp het menu van menig Hongaars restaurant zijn nog steeds gerechten als Tjoelent (joodse bonenschotel) en vleessoep met matzeballen te vinden, als stille getuigen van de vele joodse inwoners van deze hoofdstad van de Hongaren. In 1941 woonden er 825 duizend joden in Hongarije. Ondanks de anti-joodse wetten die het Hongaarse parlement in 1938 en 1939 aannam, waarin de deelname van joden aan universitaire studies en de deelname aan het economisch leven drastisch werd beperkt, had de grote joodse gemeenschap het relatief goed tot de Duitse bezetting op maart 1944.De Hongaarse regent Horthy stond bekend als antisemiet maar was geen massamoordenaar. Hij voelde er niets voor Hitlers oplossing voor wat hij het joodse probleem noemde toe te passen op de Hongaarse joden. Volgens de Israëlische schrijver-journalist Lapid was Horthy gevoelig voor smeekbedes van paus Pius XII om joodse levens te sparen. Uit onvrede met de Hongaarse inzet tegen het Rode leger heeft Hitler op 19 maart 1944 opdracht gegeven om Hongarije te bezetten. Mijn moeder was toen zes maanden zwanger. Mijn vader verrichtte dwangarbeid op het Oostfront, maar mocht eind september 1943 heel kort naar huis.EichmannOp 20 maart 1944 arriveerde Eichmann in Hongarije en tussen 15 mei 1944 tot 9 juli 1944 heeft hij 440 duizend joden op transport gezet naar Auschwitz. Horthy gaf 9 juli 1944 opdracht om de deporatie van joden te stoppen, ik was toen negen dagen oud. Mijn moeder verbleef met haar ouders in het hermetisch afgesloten getto van Boedapest en hoogstwaarschijnlijk hebben wij allen ons leven te danken aan de Hongaarse antisemiet Horthy die onder druk van Paus Pius de XIIe de deportaties van joden heeft gestopt tegen de nadrukkelijke wens van Eichmann in. Zelf dacht ik altijd dat ik mijn leven te danken heb aan de Zweedse diplomaat Raoul Wallenberg die later in de Sovjet Unie is gestorven. Volgens de familieverhalen hadden wij ons leven te danken aan oma die met gevaar voor eigen leven de straat op ging om aan voedsel te komen. Ik vind het moeilijk om me in te denken hoe mijn moeder zich voelde met een baby in haar buik, de handlangers van Eichmann in de buurt en de onophoudelijke bombardementen van de Sovjets op de Hongaarse en Duitse stellingen in Boedapest. De bruggen van Boedapest werden allemaal verwoest en de stad was één grote ruïne.Voordat de Russen Boedapest uiteindelijk bevrijdden, verving Hitler Horthy door Szalasi, de leider van de pijlkruisers en de Hongaarse variant van de NSB. Samen met Eichmann, die was teruggekeerd naar Boedapest, hervatte Szalasi de deportaties van de joden. Himmler vond dit geen goed idee; uit angst voor een geallieerde overwinning wilde hij de deportaties stopzetten. In het proces tegen Eichmann in Jeruzalem (1961) werd deze daad hem vooral aangerekend. Eichmann kon zich niet beroepen op zijn stelling dat hij handelde uit bevel.Smuel in de armen van zijn moeder, Boedapest 1944Begin jaren negentig kwam ik dr. Musaph tegen op het vliegveld van Tel Aviv. Musaph had als Amsterdams-joodse psychiater een grote interesse voor eerste en tweede generatie oorlogsslachtoffers. Omdat ik deze interesse met hem deel, raakten wij in een geanimeerd gesprek. Ook vertelde ik hem iets persoonlijks. Ik zal het u toevertrouwen. Toen de transporten van joden naar Auschwitz in oktober 1944 waren hervat, stond mijn moeder met mij in haar armen in een lange rij om op transport gezet